Freelance verstandig!

Een blik op de vaakst voorkomende (juridische) issues bij zelfstandig ondernemen en hoe deze te voorkomen

Binnen de creatieve sector speelt het heel vaak een issue: intellectueel eigendom wordt gebruikt zonder toestemming van de maker. Vaak komt hierbij kijken dat er geen concrete afspraken gemaakt zijn tussen de maker en de opdrachtgever. Heel vaak leidt dat tot een getouwtrek tussen beide partijen waar het werk daadwerkelijk voor gebruikt mag worden.
Eenmaal geleverd, is de maker vrijwel altijd in de zwakkere positie omdat deze probeert te voorkomen dat de opdrachtgever (verder) misbruik maakt van het werk.

Maar hoe zorg je er nou voor dat er duidelijke afspraken gemaakt worden omtrent jouw werk en alleen gebruikt worden voor voor het doeleinde dat jij beoogt?
Daarvoor is de Licentieovereenkomst de juiste tool om dit te regelen.

In deze blog wordt het auteursrecht, de daarvan afgeleide licentieovereenkomst en de verschillende kenmerken van een licentie besproken. Het merkenrecht en handelsnaamrecht zal in een volgende blog volledig aan bod komen.

Intellectueel eigendomsrecht - wat is het en wat valt eronder?

Graphic designers, fotografen, kunstenaars, schrijvers, muzikanten en designers hebben allemaal met elkaar gemeen dat zij intellectuele creaties maken die niet (direct) tastbaar zijn. Alle documenten, tekeningen, beelden, geschreven stukken en nog vele andere werken worden onder het intellectueel eigendomsrecht beschermd om te voorkomen dat iedere willekeurige derde dit zichzelf toe-eigent, verveelvoudigd en verspreid. Voorwaarde hiervoor is dat de creatie voor derden kenbaar is; enkel een idee wordt niet onder het IE-recht beschermd.

Als maker van een werk dat onder het intellectueel eigendomsrecht valt geniet je bescherming in de vorm van auteursrecht. Auteursrecht, in het Engels ook wel de 'copyright' genoemd, biedt de maker bescherming tegenover eenieder die inbreuk maakt op zijn of haar intellectuele eigendomsrechten die ontstaan zijn bij de creatie van het werk.
Het auteursrecht kan je inroepen tegen iedereen die zonder jouw expliciete toestemming gebruik maakt van jouw creatie. Hiervoor moet je wel natuurlijk aan kunnen geven dat deze creatie van jouw afkomstig is, bijvoorbeeld door de concepttekeningen, schetsen of moederbestanden te kunnen tonen.

De keerzijde van de munt is natuurlijk dat wanneer je voor het maken van een nieuw werk gebruik maakt van andere bestaande werken die niet van jou zijn, daar hoogstwaarschijnlijk ook intellectuele eigendomsrechten op rusten. Het gebruiken en verwerken van een creatie van een ander in je eigen werk maakt jou dan ook zo aansprakelijk onder het intellectueel eigendomsrecht. Zelfs wanneer je het zo aanpast dat het niet meer op het origineel lijkt, kan dat nog steeds aanleiding geven tot een inbreuk op het auteursrecht van een derde.

Gebruik van creaties die onder het IE-recht vallen door derden

Maar hoe zorg je dat jouw creaties door derden gebruikt kunnen worden en andersom jij gebruik kunt maken van creaties van derden? Dat kan je op twee manieren bewerkstelligen: middels een akte van overdracht waarin je je auteursrecht overdraagt op een derde en middels een licentie waarin je het auteursrecht behoudt maar wel een gebruiksrecht vestigt ten behoeve van een derde.

Overdracht van het auteursrecht komt veel minder vaak voor dan het vestigen van een licentie. Het is dan ook voor veel makers een minder gunstige constructie, aangezien met de overdracht van het auteursrecht, de maker ook zijn of haar recht op het gebruik van de creatie verliest. De derde op wie het auteursrecht wordt overgedragen mag zelf bepalen wat er met het werk mag worden gedaan.

Als je zelf echter wil bepalen waar het werk allemaal voor mag worden gebruikt en wie er allemaal gebruik van mag maken, zonder je auteursrecht prijs te geven, dan moet je een licentie vestigen ten behoeve van de gebruiker. Dit wordt dan opgenomen in de Licentieovereenkomst.

De Licentieovereenkomst - wat staat erin?

De Licentieovereenkomst is een overeenkomst waarin het gebruik op een of meerdere creaties gevestigd wordt ten behoeve van de verkrijgende partij. Deze wordt gevestigd op onder andere fotografische werken, software, grafische vormgeving en meer.
Een licentie kan gevestigd worden op reeds bestaande werken, maar ook op creaties die nog in de toekomst liggen, mits het duidelijk genoeg gespecificeerd kan worden welke creaties bedoeld worden.

In de Licentieovereenkomst neem je duidelijk op waar de creatie voor gebruikt mag worden en wat expliciet wordt uitgesloten. Zo wil je bijvoorbeeld kunnen regelen dat je foto's niet door de klant kunnen worden doorverkocht of dat één licentie op de software inhoudt dat deze slechts op 1 computer tegelijkertijd kan worden geïnstalleerd.

Enkele kenmerken die aan een licentie verbonden zitten zijn:

• Eenvoudig/meervoudig gebruik
• Exclusief/non-exclusief
• Overdraagbaar/niet-overdraagbaar
• Sublicentieerbaar/niet-sublicentieerbaar
• Met royalties/royaltyvrij

Hierdoor kan je aangeven hoe de verkrijger jouw creatie kan gebruiken. Mocht de verkrijger de creaties op een andere manier gebruiken dan in de Licentieovereenkomst beschreven staat, dan vormt dit ook een inbreuk op het auteursrecht aangezien dit de grenzen van de licentie te buiten gaat.
Een Licentieovereenkomst garandeert echter geen juist gebruik door de verkrijgende partij. Het maakt het wel duidelijk wat jouw bedoeling is geweest met het verlenen van een licentie voor het gebruik van jouw creatie en, mocht het ooit zo ver komen, het is altijd een dwingend bewijsstuk in de rechtszaal.

Benieuwd naar een op maat gemaakte Licentieovereenkomst?

Daar kunnen we je bij helpen! Neem contact met ons op om de opties te bespreken voor het opstellen van een Licentieovereenkomst die het gebruik van jouw creaties door derden goed afdekt!

Stuur ons een mailtje naar info@flawlesslegal.nl of bel ons op 020-2159335